Edukacja ekologiczna
Edukacja ekologiczna pracowników
W CEMEX wierzymy, że świadomi, odpowiednio wyszkoleni i zaangażowani pracownicy gwarantują przełożenie zasad zrównoważonego rozwoju na codzienne funkcjonowanie firmy. Cyklicznie edukujemy kadrę zarządzającą zakładami CEMEX Polska oraz pracowników operacyjnych w zakresie wymagań prawnych i standardów korporacyjnych CEMEX. Tworzymy też platformę do wymiany dobrych praktyk pomiędzy zakładami.
Ponadto prowadzimy program edukacyjny CEMEX dla Planety, który ma na celu budowanie świadomości ekologicznej wszystkich pracowników firmy w obszarach wychodzących szeroko poza aspekty funkcjonowania zakładów produkcyjnych i pracę biurową. Program prowadzony jest za pomocą maili informacyjnych, konkursów oraz plakatów rozmieszczonych w biurach i pomieszczeniach socjalnych.
W latach 2019-2021 program objął między innymi:
- Konkurs „I Ty możesz zostać eko-bohaterem” zorganizowany z okazji Dnia Ziemi, w ramach którego pracownicy CEMEX mogli sprawdzić posiadaną wiedzę z zakresu ekologii oraz pochwalić się tym, co na co dzień robią dla planety.
- Praktyczny poradnik jak poprzez zmianę codziennych nawyków przyczynić się do poprawy stanu otaczającej nas przyrody udostępniony podczas Światowego Dnia Ochrony Środowiska.
- Kampanię zachęcającą do korzystania z roweru, komunikacji miejskiej czy podwożenia współpracowników do miejsca pracy zorganizowaną z okazji Europejskiego Dnia Bez Samochodu.
- Projekt edukacyjny „Zero waste” przeprowadzony podczas Tygodnia Gospodarki o Obiegu Zamkniętym propagujący dobre nawyki zakupowe.
- Akcję „Mistrz recyklingu” wyjaśniającą nowe zasady segregowania odpadów komunalnych.
- Kampanię „Świąteczny prezent dla Planety”, podczas której pracownicy dowiedzieli się jak wybrać przyjazne środowisku drzewko bożonarodzeniowe oraz mieli okazję spróbować, wspólnie z rodzinami, sił w tworzeniu recyklingowych ozdób choinkowych.
Edukacja ekologiczna społeczności lokalnych
Poprzez projekty edukacji ekologicznej skierowane do społeczności lokalnych pragniemy pokazać wartość otaczającego nas środowiska oraz świadczonych przez nie usług, jak również zachęcić do jego ochrony.
W latach 2016-2021 prowadziliśmy m.in. projekty:
- „Zostań badaczem przyrody i poznawaj otaczający nas świat” - całoroczny program zajęć z edukacji ekologicznej. W ramach projektu w semestrze letnim przeprowadzono łącznie 18 lekcji, a w semestrze zimowym 15. Wiosenne zajęcia służyły ukazaniu bogactwa przyrody – owadów, ptaków, drzew i roślin zielnych, natomiast jesienią uczniowie zmierzyli się z zagadnieniami takimi jak smog, ochrona klimatu oraz odpady i ich prawidłowa segregacja.
- „Pszczoły i trzmiele nasi przyjaciele” – program obejmujący edukację o zapylaczach i ich czynną ochronę. Dzięki współpracy ze specjalistami z Fundacji Siłaczka w szkołach podstawowych, m.in. w Łodzi, Trąbkach Wielkich, Dziergowicach, Jaroszowcu oraz Troszynie, przeprowadzono zajęcia edukacyjne oraz utworzono klomby z roślinami użytkowymi dla pszczołowatych, a także ulokowano specjalne hotele dla owadów.
- „Kruszywa bez tajemnic” - projekt, w ramach którego edukujemy uczniów i nauczycieli ( stosując formułę „Train the Trainer”) z gmin, w których znajdują się kopalnie CEMEX. Podczas zajęć wyjaśniamy jak wygląda procesu wydobycia i produkcji kruszyw, jak jest historia powstania złóż oraz jak przebiega rekultywacja terenów poeksploatacyjnych. Do tej pory spotkania odbyły się w Szkołach Podstawowych w Rudnikach, Mstowie, Borzęcinie Dolnym, Cisku, Trąbkach Wielkich i Kluczach oraz w Czerwinie.
- „Wieczór z nietoperzami” - nietypowa lekcja dla uczniów klas 4-7 szkół podstawowych mieszczących się w okolicy Cementowni Rudniki. „Wieczór z nietoperzami” rozpoczął się od wykładu dotyczącego morfologii i zachowań nietoperzy przeprowadzonego przez wykładowcę akademickiego. Następnie wszyscy uczestnicy zajęć udali się na tropienie nietoperzy przy wykorzystaniu detektora dźwięków, jednocześnie przyglądając się różnorodności jesiennych form życia na terenie zrekultywowanej kopalni „Lipówka”.
Ścieżki edukacji ekologicznej
Rekultywacja nieeksploatowanej już kopalni to końcowy etap działalności w obrębie danego złoża, do którego przedsiębiorcę zobowiązuje koncesja. Polega na przywróceniu wartości przyrodniczych i użytkowych terenu. Natomiast rewitalizacja to nadanie obszarom poeksploatacyjnym nowych funkcji, zgodnych z otaczającym środowiskiem i wpisujących się w potrzeby społeczeństwa danego regionu. W CEMEX Polska postawiliśmy na edukację dot. sukcesji i stworzyliśmy dwie ścieżki edukacyjne: Lipówkę – w nieeksploatowanej kopalni wapienia oraz Bierawę – tuż obok działającego zakładu kruszyw.
Lipówka – o ścieżce
Przyrodnicza ścieżka edukacyjna „Kopalnia przywrócona naturze” powstała w 2013 roku na terenie dawnego wyrobiska „Lipówka” w Rudnikach, wykorzystywanego do 1989 r. przez Cementownię Rudniki jako źródło wapienia (główny surowiec w produkcji cementu). Obszar ten charakteryzuje się wyjątkowymi walorami widokowymi oraz bogactwem i różnorodnością przyrody.
Ścieżka jest efektem współpracy CEMEX z Ogólnopolskim Towarzystwem Ochrony Ptaków i Uniwersytetem im. Jana Długosza w Częstochowie. Powstała dzięki dofinansowaniu CEMEX oraz Fundacji CEMEX „Budujemy przyszłość”. Celem projektu jest upowszechnienie wiedzy na temat przyrody, budowanie społecznej akceptacji dla ochrony lokalnych wartości przyrodniczych, poszerzenie oferty w zakresie edukacji przyrodniczej oraz rozwoju poznawczego dzieci i młodzieży, a także wzrost walorów rekreacyjnych i potencjału turystycznego regionu.
Obecnie w skład ścieżki wchodzi 20 tablic edukacyjnych rozmieszczonych na 13 stanowiskach tematycznych, prezentujących najciekawsze fragmenty kamieniołomu, gatunki roślin i zwierząt, ich siedliska oraz obiekty przyrody nieożywionej. W 2016 roku ścieżka została uzupełniona o dodatkowe tablice o tematyce geologicznej, opracowane przez ekspertów z Muzeum Geologicznego, Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie (oznaczone symbolem GEO)."
Aktualne informacje o ścieżce na: Facebook Kamieniołom Lipówka
Plan kamieniołomu Lipówka i trasa ścieżki
Ścieżka „Kopalnia przywrócona naturze” jest powszechnie i bezpłatnie dostępna przez cały rok.
Lokalizacja i kontakt
Rudniki, ul. Dworcowa 15C
Gmina Rędziny (naprzeciw dworca PKP Rudniki)
Właściciel obiektu: Cementownia Rudniki CEMEX Polska Sp. z o.o. ul. Mstowska 10, 42-240 Rudniki
Telefon: 34 321 05 00
Stanowiska obserwacyjne
- Dobry Widok - Panoramiczny widok wyrobiska. Formy przekształcenia terenu. Sukcesja na terenach poprzemysłowych. Wydobycie kamienia wapiennego. Ptaki migrujące. Na dnie jurajskiego morza - GEO
- Skalne Jezioro - Organizmy ekosystemów wodnych. Ptaki wodne i drapieżne Wapienie uławicone - GEO
- Wierzbowisko - Interakcje międzygatunkowe
- Jezioro Kumaka - Bogactwo i ochrona gatunkowa płazów. Ptaki krzewów
- Jezioro Niespodzianka - Glony i bezkręgowce wodne
- Szeptunowa Skała - Paleontologia i speleologia - GEO
- Stara Grzęda - Zadrzewienia jako środowisko życia bezkręgowców
- Krzemionkowa Dolinka - Historia wydobycia w kopalni „Lipówka” - GEO
- Porosty - Mali Pionierzy - Zróżnicowanie porostów jako wynik symbiozy pomiędzy grzybami i glonami
- Apteka Natury - Rośliny lecznicze i trujące
- Słoneczny Stok - Fauna i flora ciepłych muraw. Ptaki wiosną, ptaki jesienią.
- Podwodne budowle sprzed 160 milionów lat - Wapienie skaliste. Zwierzęta morza Jurajskiego - GEO
- Ślady plejstoceńskich zlodowaceń - Pochodzenie głazów narzutowych na terenie Lipówki - GEO
Materiały edukacyjne
W ramach projektu wydano bogato ilustrowany przewodnik po ścieżce „Lipówka – kopalnia przywrócona naturze”, który jest doskonałą pomocą dydaktyczną - uzupełnia treści przedstawione na tablicach i ułatwia poruszanie się po ścieżce. Przewodnik został opracowany przez zespół z Uniwersytetu im. Jana Długosza w Częstochowie, a jego publikacja była możliwa dzięki dofinansowaniu z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach oraz CEMEX Polska. Przewodnik został bezpłatnie przekazany lokalnym ośrodkom edukacyjno-wychowawczym, bibliotekom oraz jednostkom administracji lokalnej.
Najważniejsze informacje o tym miejscu można znaleźć również w ulotce oraz w kilkuminutowym filmie.
Przewodnik "Ścieżka edukacyjna w Lipówce"
Zadania i scenariusze lekcji Kopalnia Lipówka
Audioprzewodnik
Dodatkowo dla zwiedzających, wraz z Uniwersytetem im. Jana Długosza w Częstochowie i Ogólnopolskim Towarzystwem Ochrony Ptaków, opracowano audioprzewodnik składający się z 16 nagrań, które są uzupełnieniem tablic wchodzących w skład ścieżki. Nagrania zawierają opisy najciekawszych obiektów i procesów przyrodniczych zachodzących na tym wyjątkowym terenie. Procesem, na który zwrócono szczególną uwagę w nagraniach, jest sukcesja ekologiczna, czyli proces naturalnych zmian składu gatunkowego i struktury biocenozy, prowadzący do przekształcania prostszych ekosystemów w bardziej złożone.
| Powitanie – dr Cezary Gębicki |  |
| 1.A Dobry Widok – Geneza rzeźby terenu. Dynamika zbiorowisk roślinnych. Dyspersja roślin. – dr Anna Śliwińska-Wyrzychowska, dr inż. Joanna Karlikowska | |
| 1.B Dobry Widok – Ptaki migrujące. – mgr Antoni Marczewski | |
| 2.A Skalne Jezioro – Fauna bezkręgowców wodnych. Strefowość biologiczna zbiorników wodnych. Przystosowania roślin wodnych i błotnych do środowiska wodnego – dr Anna Śliwińska-Wyrzychowska, dr Cezary Gębicki, dr Igor Jatulewicz | |
| 2.B Skalne Jezioro – Przystosowanie ptaków do wodnego trybu życia. – mgr Antoni Marczewski | |
| 3. Wierzbowisko – Rola wierzb w przyrodzie i kształtowaniu krajobrazu. – mgr Monika Bogdanowicz | |
| 4.A Jezioro Kumaka – Formy, sposoby i znaczenie ochrony gatunkowej płazów. Odgłosy płazów. – dr Ewa Bokłak | |
| 4.B Jezioro Kumaka. Ptaki krzewów. – mgr Antoni Marczewski | |
| 5. Jezioro niespodzianka – Zbiorniki pochodzenia antropogenicznego. Eutrofizacja. Znaczenie glonów w ekosystemach wodnych. – dr Agnieszka Bąbelewska, dr Igor Jatulewicz | |
| 6. Szeptunowa Skała – Ruchy masowe w obrębie stoków i ścian skalnych kamieniołomu. – dr inż. Joanna Karlikowska | |
| 7. Stara Grzęda – Cechy roślin pionierskich i ich rola w kształtowaniu krajobrazów. Gatunki roślin wykorzystywanych w rekultywacji terenu. Bezkręgowce ekosystemów leśnych i zaroślowych. – dr Anna Śliwińska-Wyrzychowska, mgr Monika Bogdanowicz, dr Cezary Gębicki | |
| 8. Krzemionkowa Dolinka – Krzemień jako surowiec. – dr inż. Joanna Karlikowska | |
| 9. Porosty mali pionierzy – Porosty jako bioindykatory czystości powietrza i ich znaczenie w przyrodzie. – dr Agnieszka Bąbelewska | |
| 10 . Apteka natury – Zielarstwo i ziołolecznictwo. – dr Renata Musielińska | |
| 11. Słoneczny Stok – Zapylenie i kwitnienie roślin kwiatowych muraw. Fauna kształtujących się muraw kserotermicznych. – dr Anna Śliwińska-Wyrzychowska, dr Cezary Gębicki | |
| 11.A Słoneczny Stok – Odżywianie się ptaków. – mgr Antoni Marczewski | |
Wydarzenia edukacyjne i sportowe w Kamieniołomie Lipówka
Lipówka odwiedzana jest regularnie przez setki uczniów, studentów, okolicznych mieszkańców, a także przyrodników i geologów przyjeżdżających z innych regionów Polski. W kamieniołomie organizowane są liczne wydarzenia edukacyjne – spacery przyrodnicze, warsztaty terenowe, lekcje geologiczne oraz pikniki, a także wydarzenia sportowe – marszobiegi, rajdy czy wyścigi rowerowe.
Bierawa – o ścieżce
Na co dzień żwirownia w Bierawie jest czynnym zakładem wydobywczym, a od września 2017 roku stała się także miejscem edukacji ekologicznej. Niezwykłe walory przyrodnicze tego miejsca można poznać dzięki nowo otwartej ścieżce edukacyjnej, przygotowanej przez CEMEX Polska we współpracy z Uniwersytetem im. Jana Długosza w Częstochowie i Stowarzyszeniem Ruch Inicjatyw Społeczno-Ekologicznych Przytulia.
Ścieżka „Bierawa – kopalnia przywrócona naturze” składa się z 10 stanowisk, rozmieszczonych wokół zbiorników poeksploatacyjnych, w bezpośrednim sąsiedztwie przepływającej obok Odry. Dzięki informacjom zawartym na tablicach dowiemy się, w jaki sposób przyroda koegzystuje z działalnością wydobywczą i samoistnie wkracza na wyeksploatowane obszary. Tereny przekształcone w wyniku działalności górniczej kreują dobre warunki do rozwoju siedlisk dla licznych gatunków roślin i zwierząt.
Poszczególne tablice są poświęcone m.in. występującym w żwirowni ptakom, ssakom i płazom, charakterystycznym roślinom oraz śladom i tropom, na które można się natknąć podczas spacerów po okolicy. Nietypową atrakcją ścieżki jest obecność „czarnych dębów” – drewna kopalnego wydobytego ze złoża. Celem pomysłodawców ścieżki było stworzenie miejsca do prowadzenia zorganizowanej edukacji ekologicznej w terenie.
Ścieżka jest dostępna nieodpłatnie wyłącznie dla grup zorganizowanych. Z uwagi na prowadzone w jej sąsiedztwie wydobycie kruszywa zwiedzanie ścieżki wymaga uprzedniego zgłoszenia do kierownika żwirowni lub zespołu ochrony środowiska: tel. 22 571 74 27 lub 22 571 77 01.